أؤذصك لة مةنفا، ئيبراهيم يوليسصس يان بلوم ... سةردار عةزيز

 (به بۆنه ی یادی سه د ساڵه ی یۆلوسێسه وه، 16/ 6/1904)

له شه قا مه درێژه كه ی واشنتۆن سترییت، چاخانه یه كی بچكۆله هه یه، رووی ده روه ی شوشه به نده وبه سه ر شه قامی سه ره كی شارا ئه‌ روانێ. ئه‌ م چا خانه بچكۆله یه كورسی و مێزه كانی باریك و به رزن، جارێكیان هاوريیه كم ووتی 'ئه‌ م كورسی و مێزانه له به رهه‌ مه كانی جیاكۆمیتی ئه‌ چن'. ئێستا ئێواره ی رۆژێکی هاوینه، ئه م به یا نیه هه‌ ندئ کاری وه رگێرانم  

 كردو پاشان رۆشتم بۆ زانكۆ بۆ ئه‌ وه ی ته ماشایه كی ئیمێڵه كه م بكه م و بزانم هه واڵی دونیا چیه. دونیایه ك كه به لا مه وه گرنگه ولێمه وه دووره.

فیكتۆر هۆگۆ ده ڵێ، غه ریبی خه ونێكی درێژه به ماڵه وه، بۆ یه من دێم بۆ ئێره بۆ ئه‌ وه ی بیر له وه بكه مه وه، ئایا ئه‌ و خه ونه هه ر به خه ون ده مێنێته وه،

ئایا من وه ك حه زره تی برایم، ئه ویم یه كجاری جێهێشت بێ ئه‌ وه ی هیچ هیوایه كم به گه را نه وه هه بێ، به ئاوردانه وه یه ك له دواوه، ئه‌ گه ر خوا به ئیبراهیمی گووت برۆ به ره وخۆت، ئه‌ وا         ره نگه هێزێك هه بێ به من بڵێ برۆ تۆ هه ر ته نها خۆتیت.

به ڵام هه ندێ جار حه ز ده كه م وه ك پاڵه وانی ئۆدیسه كه ی هۆمه ر خه ون به گه رانه وه ببینم،

 بگه رێمه وه بۆ ئه‌ وه ی ئه‌ م رۆژانه م له یاد چێ. به ڵام له وه ش دڵنیام سه رزه مینی

 خه ونه كانم له واقيعدا هیچ له خه ونه كانم ناچێ. بۆ یه نامه وێ خه ونه كانم له ده ست ده م.

رۆماننوسی چینی جاو ژێانجینگ، كه دوو ساڵ له مه و به ر پاداشتی نۆبڵی وه رگرت، رۆمانه ناسراوه كه ی، ئینجێیلی پیاوێكی ته نیا ئاوا ده ست پێ ئه‌ كا،

'كێشه كه ئه‌ وه نه بوو كه ئه‌ و ئه‌ وه ی له بیرچوو بوو بووه كه رۆژيك له رۆژان جۆره ژیانيك تری هه بوو به لكو وه ك وێنه زه رد هه لگه راوه كانی ماڵ، كه بریاری دا بوو نه یسوتێنێ، بیركردنه وه له جۆره ژیانه كه ی پێشوو خه مباری ئه‌ كرد. په كین سه رزه مینێكی زۆر دوور دیار

         بوو له وه ئه‌ چوو بۆ هه تا هه تا یه دیارنه مابێ'.

به ڵام له نێو هه موو ئه‌ مانه دا من ته نها له يه ك پیاو ئه‌ چم كه ناوی بلومه، لیوپۆلد بلۆم، پاڵه وانی رۆمانه ناسراوه كه ی جۆیس. (ئه مرۆ بلوم ده بئ به 100ساڵ) ، بلوم دۆبلن جێ ئه‌ هێڵی بۆ

 ئه‌ وه ی وه ك ئه‌ وه ی خۆی ئه‌ یه وێ دروستی كاته وه.

جۆیس ئه‌ ڵی یۆلۆسیسم وا نووسی ئه‌ گه ر رۆژێك بومه له رزه یه ك له دۆبلن دا، بتوانن له سه ر ئه‌ م رۆمانه سه ر له نوێ وه ك خۆی دروستی كه نه وه. به ڵام جۆیس نایه وێ دۆبلن وه ك خۆی دروست كاته وه، به ڵكو وه ك خۆی به رچاوی ئه‌ خات بۆ ئه‌ وه ی ره خنه لێ بگرێ.

كه من بیر له بلوم ده كه مه وه، پۆلێ كچ تێئه‌ په رن پێكه نینیان ده گا ته كه شكه ڵانی ئاسمان، من كچانی ووڵاتی خۆمم بیر ئه‌ كه وێته وه، ئه‌ وانه ی كه، پێكه نینیان و خه ون بینیان و هه رچی ره هه ندی ژیانیان هه‌ یه به كۆت و زنجیره وه یه. وڵاته كه م له و كڵێسا كۆنه ئه‌ چێ كه روداوه كانی رۆمانه ناسراوه كه ی ئه‌ مبرتۆ ئیكۆی تیا روو ئه‌ دا، ناوی گوڵ كه ناوی رۆمانه كه یه، پێكه نین تیایا قه ده غه یه، چونكه قه شه كان ئه‌ زانن گه ر كه سێك پێبكه نێ ئه‌ وا له ترس رزگاری ئه‌ بێ، كه سێكیش له ترس رزگاری بوو، ئیتر پێویستی به ئاین نیه.

پێش ئه‌ وه ی بێم بۆ ئێره له سه ر كورسیه ته خته كه ی به رده م مۆزه خانه دانیشت بووم بۆ نیو سه عا تێ له گه ڵ دایكما قسه م كرد، هه موو مه وعيزه كانی بۆ دووباره كردمه وه، چۆن ئاگام له خۆم بێ، خوا له بیر نه كه م، چه ند ه ها شتی تری له و جۆره. من و خوا وه ك كۆیله یه ك و

 ئا غایه ك هه رگیز په یوه ندیمان باش نه بووه. (جۆیس و قه شه کا نی دۆبلن هو رگیز په یوه ندیان باش نه بوو) نۆینه ره كانی خوا له سه ر زه وی خه لكانێكی بێ به زه یین، له دا هێنان        

 ئه ترسن، جوانی قه ڵاچۆ ئه‌ كه ن، هه موو ده نگێكیش قر ئه که ن. ئه‌ گه ر كه لتوری رۆژئاوا له ئه‌ نجامی پێكدادانی تێوان فه لسه فه و ئینجیله وه گه شه ی كرد، وه ك لیو شتراوس ده ڵێ. ئه‌ وا پێویسته ئاین له كۆمه لگای ئێمه دا رێ به ئازادی بیر بدا بۆ ئه‌ وه ی مرۆڤ و خوا بكه ونه گفتو گۆ.

من كه لێره رۆشتم ده چم بۆ سینه ما، دۆكیومێنتی، ته متومانی شه ر، كه چاوپێكه وتنێكی دورو درێژه له گه ڵ رۆبه رت ستره ینج ماكنه مارا. ماكنه مارا بۆ حه وت ساڵ له سه رده می شه ری سارد دا وه زیری به رگری ووڵاته یه كگرتوه كانی ئه‌ مه ریكا بوو. ئه‌ و ئێستا ته مه نی له سه روی هه شتا سا ڵه وه یه. له ژیانیدا گه لێك لێپرسراوێتی گرنگی هه بووه. له دۆكیو مه نته ریه دوو         

 سه عاتيه كه یا، مه كنه مارا، یا نزه وانه مان ده ربا ره ی ژیانی پێ ده ڵێ. یه كه م و انه

 ئه‌ وه یه كه، بۆ ئه‌ وه ی له دوژمنه كانمان تێبگه ین پێویسته بۆ ساتێك وه ك ئه‌ وان بیر

 بكه ینه وه، بچینه پێستی ئه‌ وانه وه ببینه ئه‌وان. دیاره بیرۆكه یه كی وا نۆێ نیه، بۆ یه كه مجار له مامۆستای وانه ی، مێژووی سیاسی ئه‌ وروپام بیست، پرۆفیسۆر نیڵ كه وای ووت من حه په سام، بیرم له وه كرده وه ئایا پێویسته ساتێ ببمه   

 به عسي بۆ ئه‌ وه ی له به عس تێبگه م، لێم پرسی، پێی ووتم، پێویسته ساتێ خۆت وا وینا بكه ی پا شان ئه‌ و ساته وه خته لێك ده یته وه. گه لێک وانه ی تر که یه کێکیان من له بیرم ناچێ ئه وه یه که ماکنه مارا بروای وابوو که 'عه قڵ به ته نها به س نیه'. پاش سینه ما ده رۆم بۆ پیتزه ریا ئیتالیه که، که له ناوه ندی شاردایه و ئه وه نده له هۆڵی سینه ماکه وه دوور نیه. له به شی پێشه وه ی پیتزه ریاکه دا له به رده م په نجه ره که دا دائه نیشم که

له وێوه ئه توانم ئه و خه ڵکانه ببینم که به به رده م ته نها پارکه که ی شاره که دا تێئه په رن،

 دێرێک له شاکاره که ی ت. س. ئیلیوت (وێرانه خاک) م بیر ئه خاته وه، کا تێ باس له وانه ئه کا

که وه ک مێگه ل بران بۆ شه ر و دروێنه کران. له هه‌ مان کاتدا تێروانین له روومه تی 'ئه وان' بۆ خۆی له زه تێکی هه‌ ێه، وه ک لیڤیناس ده ڵێ، مرۆڤ ئه و بونه وه ره یه، که خاوه نی روومه ته. له هه‌ مان جێگاوه له رێپێوانی چه په کانم رووانی روژانی شه ر، ئه وانه ی که پاش رێپێوان له و پارکه دا کۆئه بونه وه و هاواریان ئه کرد، زۆرینه ی ئه وان هاورێم بوون. به ڵام شه ڕ منی خستبووه به رده م گه وره ترین پرسیاری ئه خلاقی. شه ڕێک له سه ر ماڵی کورد ئه کرێ، گومانم هه‌ یه هیج بیرێک له كورد کرابێته وه.

به ڵام ئه بۆ رۆژی بیرکردنه وه یه له بلوم، له جۆیس، له یۆلۆسێس. جۆیس ئه ڵێ نوسینه کانم پڕ ئه که م له راز و نهێنی، بۆ ئه وه ی لێکۆله ره وان و خوێنه ران بۆ زۆرترین کات بیری لێ بکه نه وه، به و شێوه یه نه مری بۆ خۆم وه ده ست ئه هێنم. ئه ڵێن جارێکیان به هاورێیه کی ووتبوو، ده بێ خوێنه رانم هه‌ موو ژیانیان بۆ به رهه‌ مه کانی من ته رخان که ن. بۆ یه یۆلیۆسێس له هه‌ موو ده قێکی تر زیاتر ناسراوه و که متر خوێندراوه ته وه.

بلوم پیاوێک بوو وه ک من، پیاوێکی کۆچه ری به ره چه ڵه ک بیانی سه د ساڵ له مه و پێش له دۆبلن ئه ژیا. بلوم دایکی کاتۆلیک بوو باوکی جوله که، خۆی بێ دین. له رۆمانی وێنه ی هونه رمه ند له تافی لاویا، جۆیس له زمانی دیدالۆسه وه ئه ڵێ، تۆ باسی نه ته وه چێتی و زمان و ئاینم بۆ ئه که ی، من هه‌ وڵ ئه ده م له تۆری ئه وانه رزگارم بێ. هه‌ روه‌ها له شوێنێکی ترا ئه ڵێ من ئاماده نیم خزمه تی شتێ بکه م گه ربڕوام پێی نه بێ. جۆیس هه‌ موو رۆمانه که ی له ده ره وه ی ئایرله ندا نوسی. ئه و دۆبلنی به دونیا ناسان که چی خۆی رقی لێی ئه بووه وه. به ڵام سه ره ڕای ئه و

 هه‌ موو ڕقه نه یتوانی هه‌ رگیز دۆبلنی له بیر بچێته وه.

ئایا ئه وانه ی که له شوێنی خۆیان هه‌ڵدێن ده توانن له بیریان بچێته وه؟ شاعیری یۆنانی کافافی

 ئه ڵێ بۆ هه‌ ر که سه و ته نها یه ک وڵات هه‌ یه.